Về nghe kém

Điếc bẩm sinh (mất thính lực bẩm sinh) là tình trạng trẻ không nghe được ngay từ lúc chào đời. Nguyên nhân là do tai trong của trẻ gặp vấn đề, không thể chuyển các rung động âm thanh thành tín hiệu điện để truyền lên não, khiến trẻ không nghe được.

Điếc bẩm sinh có nhiều cấp độ, từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến chức năng nghe của một hoặc cả hai tai. Điếc bẩm sinh gồm mất thính lực dẫn truyền, mất thính lực tiếp nhận, mất thính lực hỗn hợp. Một số nguyên nhân gây điếc bẩm sinh gồm di truyền, mắc một số hội chứng di truyền gồm usher, down, mẹ nhiễm một số loại virus trong thai kỳ như virus rubella, cytomegalovirus (CMV), toxoplasmosis hoặc herpes...

Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân khi sinh, bị tổn thương do quá trình sinh nở khó khăn, vàng da do gan cũng có thể dẫn đến khiếm khuyết và bất thường cấu trúc ở tai trong, tai ngoài, dẫn đến điếc bẩm sinh.

Dấu hiệu nhận biết trẻ điếc bẩm sinh có thể xảy ra như trẻ không giật mình khi có tiếng động lớn, không phản ứng với âm thanh, chậm biết nói hoặc phát âm không rõ, nói to, nghe tivi âm lượng lớn, không xác định hướng của âm thanh. Sàng lọc điếc bẩm sinh là bước quan trọng giúp phát hiện sớm tình trạng suy giảm thính lực ở trẻ ngay đầu đời. Khi phát hiện kịp thời, bác sĩ có thể can thiệp, điều trị và hỗ trợ phù hợp, giúp trẻ phát triển khả năng nghe, nói, giao tiếp tự nhiên.

Tùy mức độ điếc bẩm sinh, trẻ được điều trị bằng các phương pháp khác nhau. Nếu trẻ điếc bẩm sinh, ngưỡng nghe dưới 80 dB, được chỉ định đeo máy trợ thính để có thể nghe và phản ứng với âm thanh. Trẻ điếc bẩm sinh có ngưỡng nghe cao (hơn 90 dB), thường được chỉ định cấy ốc tai điện tử để khôi phục khả năng nghe, sau đó tham gia chương trình phục hồi ngôn ngữ để cải thiện kỹ năng giao tiếp.

Con bạn hai tuổi, chưa nói được có thể do nhiều nguyên nhân, chưa hẳn là điếc bẩm sinh. Bạn nên cho con đi đo thính lực, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp kiểm tra phù hợp và đưa ra chẩn đoán chính xác, điều trị kịp thời nếu có vấn đề về thính lực.

Người mẹ mang thai có thể giảm nguy cơ mắc bệnh cho con bằng các cách sàng lọc di truyền nếu gia đình có người điếc bẩm sinh, khám thai định kỳ, tiêm đầy đủ các loại vaccine theo khuyến cáo.

ThS.BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng
Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Trung tâm Tai Mũi Họng
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM

Giảm thính lực hay còn gọi là nghe kém là hiện tượng giảm một phần hay toàn bộ khả năng cảm nhận về âm thanh của tai. Khi bị giảm thính lực hầu hết không thể phục hồi, nhưng có thể cải thiện nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây giảm thính lực

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến giảm thính lực, trong đó thường gặp là:

• Do sự lão hóa của tuổi tác, thường gặp ở người cao tuổi.
• Liên tục tiếp xúc lâu dài với tiếng ồn trong công việc.
• Giảm thính lực do di truyền.
• Sau khi sử dụng một số loại thuốc độc hại với thính giác.
• Vệ sinh tai quá sâu dễ làm rách màng nhĩ.
• Để nước tràn vào trong tai sau khi tắm hoặc đi bơi.
• Dị vật mắc kẹt trong ống tai.

Trên thực tế suy giảm thính lực còn có thể là triệu chứng của nhiều vấn đề sức khỏe trong cơ thể. Dưới đây là những bệnh lý dễ gây suy giảm thính lực:

Viêm tai giữa: Viêm tai giữa là một trong những bệnh về tai phổ biến. Viêm tai giữa nếu không được điều trị đúng cách có thể làm suy giảm khả năng nghe.

U dây thần kinh thính giác: Đây là một khối u đè lên dây thần kinh thính giác, khiến khả năng nghe bị suy giảm. Thông thường khối u ở bên tai nào sẽ gây suy giảm khả năng nghe ở bên tai đó.

Thủng màng nhĩ: Một lỗ thủng trong màng nhĩ cũng có thể khiến bạn bị nghe kém, suy giảm thính lực. Màng nhĩ bên tai nào bị thủng sẽ gây suy giảm thính lực ở tai bên đó.

Suy giảm chức năng thận: Đây là nguyên nhân gây suy giảm thính lực phổ biến, nhưng ít được để ý tới. Sở dĩ chức năng thận có liên quan tới điếc một bên tai là do theo y học cổ truyền thì: "Thận khai khiếu ở tai", chức năng thận có mối quan hệ mật thiết tới sức khỏe thính giác. Khi thận yếu thì tai sẽ bị ù, nếu yếu quá thì tai sẽ bị điếc. Do vậy, điếc tai, nghe kém có thể là dấu hiệu của suy giảm chức năng thận.

Tuần hoàn máu kém: Tuần hoàn máu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp oxy và dưỡng chất nuôi tế bào thần kinh tai. Khi tuần hoàn máu kém sẽ khiến quá trình này bị gián đoạn, thần kinh tai không nhận được dưỡng chất cần thiết để hoạt động, cuối cùng sẽ dẫn tới điếc tai, suy giảm thính lực.

Các vấn đề khác như: Rối loạn khớp thái dương hàm, bệnh xơ cứng tai, huyết áp cao, đái tháo đường… cũng có thể là nguyên nhân gây điếc tai, suy giảm thính lực ở người trẻ tuổi.

Giảm thính lực hay còn gọi là nghe kém là hiện tượng giảm một phần hay toàn bộ khả năng cảm nhận về âm thanh của tai.

Biểu hiện của suy giảm thính lực

Người bị suy giảm thính lực sẽ có những biểu hiện sau:

• Xuất hiện nhiều tình huống không nghe rõ người khác nói chuyện.
• Thường xuyên yêu cầu mọi người nhắc lại.
• Khó khăn khi nghe điện thoại ở chốn đông người.
• Nghe radio hoặc nghe nhạc với âm lượng to.

Tình trạng suy giảm thính lực không chỉ gặp khó khăn trong giao tiếp, ngôn ngữ mà còn làm giảm hiệu suất công việc của người bệnh. Nếu phát hiện một hay nhiều biểu hiện suy giảm thính lực, bạn cần phải đi khám chuyên khoa tai mũi họng ở bệnh viện để được khám sàng lọc, nội soi tai để biết các bất thường ở trong tai. Đo thính lực nhằm xác định mức độ nghe kém.

Ngoài ra, người bệnh cần làm thêm xét nghiệm máu, nước tiểu nếu nghi ngờ bị giảm thính lực do nhiễm trùng để đưa ra kết quả chẩn đoán chính xác nhất.

Điều trị suy giảm thính lực thế nào?

Việc điều trị bệnh suy giảm thính lực còn tùy vào tình trạng của bệnh. Các phương pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân và từng người, thông thường nếu giảm thính lực do tích tụ ráy tai: Bác sĩ sẽ loại bỏ bằng cách làm mềm ráy tai để giúp lấy ráy tai ra ngoài một cách dễ dàng.

Đối với trường hợp bệnh suy giảm thính lực do nhiễm trùng nhẹ, người bệnh sẽ được bác sĩ cho điều trị bằng thuốc.

Đối với trường hợp bệnh suy giảm thính lực do chấn thương thủng màng nhĩ hoặc nhiễm trùng tái đi tái lại nhiều lần, người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định cho phẫu thuật.

Bên cạnh đó, nếu người bệnh suy giảm thính lực do các vấn đề về đường dẫn truyền khác, bác sĩ có thể sẽ giới thiệu người bệnh sử dụng máy trợ thính nhằm giúp khuếch đại âm thanh.

Để phòng ngừa suy giảm thính lực cần hạn chế việc sử dụng các thiết bị nghe nhạc với âm lượng quá mức và một số thói quen xấu khi đeo tai nghe như: Ngủ quên khi đeo tai nghe, nghe liên tục trong vài giờ đồng hồ khiến thính lực bị suy giảm mà người bệnh không hề hay biết.

Nên đeo dụng cụ bảo vệ tai khi phải thường xuyên làm việc với tiếng ồn và âm thanh lớn. Hãy bảo vệ đôi tai của bạn trước tiếng ồn quá lớn.

Khi nghi ngờ bị suy giảm thính lực nên đi khám ngay tại các cơ sở y tế chuyên ngành tai mũi họng để được chẩn đoán và phát hiện sớm bệnh, khi đó việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn.

Nguyễn Linh ( theo báo SK&ĐS )

Tai ngoài thu nhận âm thanh dưới dạng dao động không khí, truyền qua màng nhĩ và khuếch đại bởi ba xương nhỏ trong tai giữa (xương búa, xương đe, xương bàn đạp), truyền vào tai trong, đến ốc tai. Bên trong ốc tai có các tế bào lông nhỏ, đóng vai trò như "cảm biến âm thanh". Chúng chuyển các rung động thành tín hiệu điện và gửi đến não qua dây thần kinh thính giác, giúp một người có thể nghe và hiểu âm thanh.Theo thời gian, các cấu trúc này dần lão hóa, nhất là tế bào lông, tế bào thần kinh, các mạch máu khiến khả năng tiếp nhận và xử lý âm thanh suy giảm. Dây thần kinh thính giác và vùng xử lý âm thanh trong não có xu hướng lão hóa theo thời gian. Điều này lý giải vì sao người lớn tuổi nghe kém, khó hiểu người đối diện nói.

Ngoài yếu tố tuổi tác, tiếp xúc lâu dài với tiếng ồn, mắc các bệnh mạn tính (như tăng huyết áp, đái tháo đường), sử dụng thuốc có hại cho tai hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại, cũng góp phần gây lãng tai ở người lớn tuổi. Một số bệnh như viêm tai, chấn thương vùng đầu, tiền đình kèm theo nghe kém (như bệnh Ménière), khối u trong tai cũng có thể làm suy giảm thính lực, tác động xấu đến khả năng nghe.

Dấu hiệu lãng tai thường gặp như khó khăn khi giao tiếp, hay hỏi lại, nghe đài, xem tivi với âm lượng lớn, khó cảm nhận loại âm thanh nhỏ như tiếng lá khô, tiếng nước chảy.

Ba bạn có thể bị giảm thính lực do tuổi tác, y học gọi là lão thính. Tuy nhiên, để chắc chắn, bạn nên đưa ba đến khám tại chuyên khoa tai mũi họng để nội soi tai, kiểm tra. Bác sĩ có thể chỉ định đo thính lực, đo điện ốc tai hoặc phản xạ âm học (nếu cần) để xác định nguyên nhân chính xác.

Chứng lão thính gây ra lãng tai ở người già cần được điều trị phối hợp giữa nhiều chuyên khoa như tai mũi họng, thần kinh, nội tiết. Người lớn tuổi mắc chứng lãng tai nên tới các bệnh viện có đầy đủ các chuyên khoa và trang thiết bị chuyên sâu để được khám và điều trị phù hợp.

ThS.BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng
Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Trung tâm Tai Mũi Họng
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM