Âm thanh từ môi trường bên ngoài đi vào tai qua ống tai, làm rung màng nhĩ. Từ đây, rung động được khuếch đại và truyền qua ba xương nhỏ trong tai giữa gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp. Xương bàn đạp di chuyển làm cho dịch trong tai chuyển động, kích thích các tế bào lông ở tai trong. Những tế bào lông này chuyển rung động cơ học thành tín hiệu điện, gửi về não qua dây thần kinh thính giác, giúp nghe và hiểu được âm thanh. Bất kỳ mắt xích nào trong chuỗi truyền dẫn này bị rối loạn đều gây suy giảm thính lực.

Xốp xơ tai là tình trạng phát triển bất thường xung quanh đế xương bàn đạp, gây xơ cứng. Xương này không thể rung, đồng nghĩa âm thanh không thể truyền qua tai, khiến thính lực suy giảm.

Triệu chứng bệnh xốp xơ tai có thể khó phân biệt với các nguyên nhân gây mất thính giác khác. Triệu chứng thường gặp nhất là nghe kém ngày nặng hơn theo thời gian, khó nghe âm thấp (tiếng thì thầm), nói nhỏ vì cảm thấy giọng mình to, ù tai, chóng mặt. Điểm khác biệt rõ nhất là người bệnh bị xốp xơ tai cảm thấy dễ nghe hơn khi có tiếng ồn xung quanh.

Để chẩn đoán xơ xốp tai, người bệnh được đo kiểm tra chức năng tai bao gồm thính lực đồ, nhĩ lượng đồ, phản xạ cơ bàn đạp. Bệnh nhân được chỉ định chụp CT tai để chẩn đoán xác định hình ảnh xốp xơ tai vị trí xương bàn đạp và cửa sổ bầu dục trong tai.

Hiện chưa có thuốc điều trị hiệu quả bệnh xốp xơ tai. Nếu bệnh xốp xơ tai gây nghe kém mức độ nhẹ, người bệnh có thể đeo máy trợ thính khuếch đại âm thanh. Khi bệnh diễn tiến nặng, bác sĩ phẫu thuật thay thế xương bàn đạp. Bác sĩ mở cửa sổ xương bàn đạp hoặc lấy xương bàn đạp ra, thay thế vật liệu nhân tạo prosthesis vào đúng vị trí khớp với chuỗi xương, từ đó dẫn truyền rung động âm thanh đến tai trong, giúp phục hồi thính giác. Prosthesis là xương nhân tạo bằng titan hoặc fluoroplastic có chức năng dẫn truyền âm thanh tương tự xương bàn đạp.

Trong các trường hợp xốp xơ tai gây mất thính giác tai trong (cảm giác thần kinh), phẫu thuật không đủ để khôi phục thính giác. Người bệnh có thể được xem xét cấy ghép ốc tai điện tử.

Sau phẫu thuật, người bệnh không nên xì mũi 2-3 tuần, tránh tiếp xúc người bệnh viêm đường hô hấp hoặc đang mắc bệnh nhiễm trùng khác. Hạn chế các hoạt động uốn cong, nâng hoặc căng người vì có thể gây chóng mặt. Người bệnh cũng nên tránh tiếng ồn lớn hoặc thay đổi áp suất đột ngột như lặn biển, đi máy bay hoặc lái xe trên núi.

ThS.BS.CKII Trần Thị Thúy Hằng
Trưởng khoa Tai Mũi Họng, Trung tâm Tai Mũi Họng
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM